Μια καινοτομία προϊόντος είναι ένα νέο ή βελτιωμένο αγαθό ή υπηρεσία που εισήχθη στην αγορά και διαφέρει σημαντικά από τα προηγούμενα αγαθά ή τις υπηρεσίες της επιχείρησης.

Οι καινοτομίες προϊόντος πρέπει να επιφέρουν σημαντικές βελτιώσεις σε ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά ή στις επιδόσεις του προϊόντος. Σε αυτές περιλαμβάνονται η προσθήκη νέων λειτουργιών ή οι βελτιώσεις σε υπάρχουσες λειτουργίες ή το προϊόν να έχει γίνει πιο ωφέλιμο για τον χρήστη. Στα λειτουργικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνονται η ποιότητα, οι τεχνικές προδιαγραφές, η αξιοπιστία, η διάρκεια ζωής, η οικονομική απόδοση κατά τη χρήση, η προσιτότητα, η ευκολία, η χρηστικότητα και η φιλικότητα στο χρήστη. Οι καινοτομίες προϊόντος δεν είναι αναγκαίο να βελτιώνουν όλες τις λειτουργίες ή τις προδιαγραφές των επιδόσεών του. Μια βελτίωση ή μια προσθήκη μιας νέας λειτουργίας μπορεί να συνδυάζεται με απώλεια άλλων λειτουργιών ή με πτώση σε κάποιες από τις επιδόσεις του προϊόντος.

Ο όρος ‘προϊόν’ ορίζεται στο Σύστημα Εθνικών Λογαριασμών και περιλαμβάνει τόσο αγαθά όσο και υπηρεσίες. Τα προϊόντα είναι η οικονομική εκροή των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Μπορεί να γίνουν αντικείμενο ανταλλαγής και να χρησιμοποιηθούν ως εισροές στην παραγωγή άλλων προϊόντων και υπηρεσιών, ως τελική κατανάλωση στα νοικοκυριά ή στην κυβέρνηση, ή να επενδυθούν όπως στην περίπτωση των χρηματοοικονομικών προϊόντων. Στα παραδείγματα καινοτομιών με χρηματοοικονομικά χαρακτηριστικά που παρέχουν οφέλη στους χρήστες, περιλαμβάνονται η δυναμική πληρωμή διοδίων για τον μετριασμό της κυκλοφοριακής συμφόρησης, η εισαγωγή στην αγορά μιας νέας σειράς προϊόντων που χρησιμοποιεί φθηνότερα υλικά και που προσφέρεται επομένως σε χαμηλότερη τιμή και μια υπηρεσία αυτόματης πληρωμής σε μια κούρσα ταξί μετά το τέλος της διαδρομής.

Τα αγαθά είναι αντικείμενα για τα οποία υπάρχει ήδη ή θα υπάρξει ζήτηση στο μέλλον και για τα οποία μπορούν να αποκτηθούν δικαιώματα ιδιοκτησίας. Η ιδιοκτησία επιτρέπει τη μεταφορά των αγαθών (και των δικαιωμάτων πάνω σε αυτά τα αγαθά) από έναν ιδιοκτήτη σε έναν άλλον μέσω συναλλαγών στις αγορές. Στα αγαθά (όπως ορίζονται στο ΣΕΛ) περιλαμβάνονται ενσώματα αντικείμενα και μερικά προϊόντα που περιέχουν γνώση (βλ. παρακάτω), για τα οποία μπορούν να αποκτηθούν δικαιώματα ιδιοκτησίας και των οποίων η ιδιοκτησία μπορεί να μεταφερθεί μέσω συναλλαγών στις αγορές.

Οι υπηρεσίες είναι το αποτέλεσμα μιας δραστηριότητας παραγωγής που μεταβάλλει τις συνθήκες του χρήστη ή διευκολύνει την ανταλλαγή προϊόντων, στα οποία περιλαμβάνονται και χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία. Δεν μπορούν να γίνουν αντικείμενο συναλλαγών, ξεχωριστά από την παραγωγή τους. Με την ολοκλήρωση της παραγωγής τους, θα πρέπει να έχουν δοθεί στους χρήστες τους. Όπως επισημαίνεται στο ΣΕΛ, στις αλλαγές στις συνθήκες του χρήστη περιλαμβάνονται:

• Αλλαγές στις συνθήκες των αγαθών του χρήστη. Ο παραγωγός εργάζεται απευθείας πάνω σε αγαθά που ανήκουν στο χρήστη μεταφέροντας, καθαρίζοντας, επισκευάζοντας ή διαφορετικά μετασχηματίζοντάς τα. Στους χρήστες περιλαμβάνονται και τρίτες επιχειρήσεις, όπως για παράδειγμα συμβαίνει όταν μια επιχείρηση δίνει υλικά σε μια άλλη επιχείρηση για να τα μετασχηματίσει σε προϊόν, που στη συνέχεια πουλά η αρχική επιχείρηση.
• Αλλαγές στις φυσικές συνθήκες ενός φυσικού προσώπου. Ο παραγωγός μεταφέρει ένα φυσικό πρόσωπο ή παρέχει διαμονή, ιατρική ή χειρουργική φροντίδα, αλλάζει την όψη των μαλλιών του, κλπ.
• Αλλαγές στις ψυχολογικές συνθήκες ενός φυσικού προσώπου. Ο παραγωγός παρέχει εκπαίδευση, πληροφορία, συμβουλευτική, ψυχαγωγία, εμπειρίες ή παρόμοιες υπηρεσίες, πιθανά αλλά όχι απαραίτητα κατ’ ιδίαν. Αυτές οι υπηρεσίες μπορεί να παρέχονται ψηφιακά.

Οι υπηρεσίες (όπως ορίζονται στο ΣΕΛ) είναι άυλες δραστηριότητες που ταυτόχρονα παράγονται και καταναλώνονται και που αλλάζουν τις συνθήκες (π.χ. φυσικές, ψυχολογικές, κλπ.) του χρήστη. Η ενασχόληση του χρήστη που σημαίνει να διαθέτει χρόνο, να είναι παρόν, να δίνει προσοχή, να μεταδίδει πληροφορία ή να καταβάλλει προσπάθεια, είναι συνήθως αναγκαία συνθήκη που οδηγεί στη συμπαραγωγή υπηρεσιών από τον χρήστη και την επιχείρηση. Τα χαρακτηριστικά ή η εμπειρία μιας υπηρεσίας μπορεί, επομένως, να εξαρτώνται από τη συνεισφορά του χρήστη. Στις υπηρεσίες μπορεί ακόμα να περιλαμβάνονται μερικά προϊόντα που περιέχουν γνώση.

Τα προϊόντα που περιέχουν γνώση (όπως ορίζονται στο ΣΕΛ) μπορεί να έχουν χαρακτηριστικά είτε αγαθού είτε υπηρεσίας και να αφορούν την παροχή, την αποθήκευση, τη φύλαξη, την επικοινωνία και τη διάδοση ψηφιακής πληροφορίας, στην οποία οι χρήστες μπορούν να έχουν επανειλημμένα πρόσβαση. Αυτά τα προϊόντα μπορεί να αποθηκεύονται σε φυσικά αντικείμενα και υποδομές, όπως σε ηλεκτρονικά μέσα ή στο υπολογιστικό νέφος. Παράδειγμα αποτελεί η παροχή πρόσβασης με κάποια χρέωση σε ψηφιακά προϊόντα όπως είναι η μουσική, οι ταινίες και τα βιβλία μετά από αίτημα του καταναλωτή. Τα προϊόντα που περιέχουν γνώση μοιάζουν με αγαθό, αν ο καταναλωτής μπορεί να τα μοιραστεί ή να τα πουλήσει σε άλλους μετά την αγορά τους, διαφορετικά μοιάζουν με υπηρεσία αν τα δικαιώματα του καταναλωτή ορίζονται από μια άδεια εκμετάλλευσης, που απαγορεύει τον διαμοιρασμό ή την πώληση. Οι ψηφιακές τεχνολογίες έχουν κάνει το κόστος της αντιγραφής και της ανταλλαγής πληροφορίας αμελητέο και έχουν συμβάλλει στον πολλαπλασιασμό των προϊόντων που περιέχουν γνώση.

Ένα προϊόν γνώσης μπορεί να θεωρηθεί καινοτομία προϊόντος, αν είναι νέο τουλάχιστον για την επιχείρηση, διαφέρει σημαντικά από προηγούμενα προϊόντα γνώσης που διέθετε η επιχείρηση και έχει πωληθεί στην αγορά από την επιχείρηση ή από έναν τρίτο ή τρίτους.

Τι δεν συνιστά καινοτομία προϊόντος

• Συνήθεις αλλαγές ή επικαιροποιήσεις που δεν παριστάνουν καινοτομίες προϊόντος από μόνες τους. Περιλαμβάνονται εδώ οι επικαιροποιήσεις λογισμικού που αφορούν αποκλειστικά τον προσδιορισμό και τη διόρθωση σφαλμάτων στον κώδικα και οι εποχιακές αλλαγές στη μόδα των ρούχων.
• Η απλή επανατοποθέτηση ή επέκταση κεφαλαίου δεν είναι καινοτομία. Περιλαμβάνονται εδώ οι αγορές μοντέλων ίδιων με τον εγκατεστημένο εξοπλισμό ή μικρής κλίμακας επεκτάσεις και επικαιροποιήσεις στον υπάρχοντα εξοπλισμό ή στο υπάρχον λογισμικό. Ο νέος εξοπλισμός πρέπει να είναι νέος για την επιχείρηση ή οι επεκτάσεις, αντίστοιχα, νέες για την επιχείρηση, και να αφορούν μια σημαντική βελτίωση στις προδιαγραφές.
• Η διάθεση προϊόντων στην αγορά, στα οποία έχουν γίνει μικρές αισθητικές αλλαγές, όπως είναι μια αλλαγή στο χρώμα ή μια μικρή αλλαγή στο σχήμα, δεν πληροί την απαίτηση για ‘σημαντική διαφορά’ και επομένως δεν αποτελεί καινοτομία προϊόντος.
• Οι επιχειρήσεις που ασχολούνται με την κατά παραγγελία παραγωγή φτιάχνουν μοναδικά και συχνά σύνθετα αγαθά ή υπηρεσίες για πώληση στην αγορά (π.χ. παιχνίδια ηλεκτρονικού υπολογιστή, ταινίες) ή σύμφωνα με τις παραγγελίες πελατών (π.χ. κτίρια, εργοστάσια παραγωγής, λογιστικά συστήματα, μηχανήματα, συμβουλευτικές εκθέσεις). Εκτός από την περίπτωση που τα κατά παραγγελία τεμάχια παρουσιάζουν σημαντικά διαφορετικά διακριτικά γνωρίσματα από τα προϊόντα που έφτιαχνε προηγουμένως η επιχείρηση, δεν συνιστά καινοτομία προϊόντος. Δεν αποτελεί καινοτομία επιχειρησιακής διαδικασίας εκτός εάν η ανάπτυξη του έκτακτου προϊόντος υποχρέωσε την επιχείρηση να αναπτύξει και να χρησιμοποιήσει σημαντικά διαφορετικές ή βελτιωμένες δυνατότητες. Όμως, η πρώτη χρήση κατά παραγγελίας παραγωγής μπορεί να είναι καινοτομία επιχειρησιακής διαδικασίας.
• Μια ιδέα, ένα πρωτότυπο ή ένα μοντέλο που διαφημίζεται και που δεν υπάρχει ακόμα γενικά δεν αποτελεί καινοτομία προϊόντος, επειδή δεν πληροί την προϋπόθεση υλοποίησης, ακόμα και αν οι πελάτες προπαράγγειλαν ή προκατάβαλαν το ποσό για την ιδέα, όπως είναι η ιδέα ενός προϊόντος που αντλεί πόρους μέσω πλατφόρμας πληθοχρηματοδότησης. Η ιδέα μπορεί να αποτύχει ή να αργήσει περισσότερο από όσο αναμενόταν πριν γίνει διαθέσιμη για χρήση.
• Τα αποτελέσματα των δημιουργικών επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων επαγγελματικών υπηρεσιών, όπως είναι οι μελέτες για πελάτες, τα βιβλία ή οι ταινίες, δεν είναι εξ’ ορισμού καινοτομία για τις επιχειρήσεις που τα αναπτύσσουν. Για παράδειγμα, η μελέτη μιας συμβουλευτικής επιχείρησης, η οποία διεξάγεται βάσει συμβολαίου με έναν πελάτη, που παρουσιάζει τα αποτελέσματα ενός έργου σχεδίασης και δεν έχει εμφανή στοιχεία νεωτερισμού, δεν είναι καινοτομία προϊόντος για τη συμβουλευτική επιχείρηση. Ο ρόλος που παίζει η μελέτη για την καινοτομία της επιχείρησης-αγοραστή, εξαρτάται από το αν τα αποτελέσματα θα χρησιμοποιηθούν ή όχι σε καινοτομικές δραστηριότητες της επιχείρησης-πελάτη. Όμως, η συμβουλευτική επιχείρηση θα μπορούσε να πιστωθεί καινοτομία, αν εφάρμοζε νέες επιχειρησιακές διαδικασίες ως μέρος της εκτέλεσης του έργου για τον πελάτη της ή αν τα προσχέδια ή τα σχέδια που πωλούνται στην αγορά πληρούν τις απαιτήσεις του νεωτερισμού και της σημαντικής διαφοράς για την καινοτομία.
• Οι δράσεις των επιχειρήσεων της λιανικής, της χονδρικής, των μεταφορών και αποθήκευσης και των προσωπικών υπηρεσιών, που στόχο έχουν την επέκταση τoυ φάσματος των προϊόντων που διαχειρίζονται ή προσφέρουν σε πελάτες, αποτελούν καινοτομία μόνο στο βαθμό που η επέκταση απαιτεί σημαντικές αλλαγές στις επιχειρησιακές διαδικασίες. Ένας εισαγωγέας φρούτων ή ένας χονδρέμπορος φρούτων που προσθέτει μια νέα ποικιλία φρούτων για πώληση σε εμπόρους λιανικής, δεν ασχολείται με την καινοτομία εκτός εάν η επέκταση απαιτεί μια κύρια αλλαγή στις επιχειρησιακές διαδικασίες, όπως είναι η ανάπτυξη μιας νέας αλυσίδας εφοδιασμού ή η αγορά νεωτεριστικού εξοπλισμού ψύξης (π.χ. που να επιτρέπει τη διανομή νωπών προϊόντων που δεν ήταν προηγουμένως δυνατή).